Bezuinigingen in jeugdzorg dwingen gemeenten tot het maken van keuzes die niet altijd even populair zijn. Toch biedt het ook een kans om jeugdhulp beter, dichterbij, en eenvoudiger en doelgerichter te organiseren. Dit vraagt van beleidsmakers en teamleiders dat ze sturen op zowel geld, kwaliteit en toegankelijkheid. Hoe krijg je beleid, financiën en uitvoering weer in balans? En hoe stuur je als gemeente op strategische bezuinigingen in de jeugdzorg, zonder de kernwaarden van goede jeugdhulp los te laten?
Schaarse middelen vragen scherpe keuzes
Gemeenten staan onder druk door bezuinigingen jeugdzorg en oplopende zorgkosten. Landelijke analyses laten zien dat gemeenten ondanks extra incidentele rijksmiddelen nog steeds forse ombuigingen voorbereiden. Niet onverstandig, want structurele bezuinigingen vanaf 2026 hangen samen met het ravijnjaar als een schaduw boven de sector. Tegelijkertijd kunnen gemeenten deze bezuinigingen aangrijpen. Bijvoorbeeld door de inrichting van jeugdzorg met andere ogen te bekijken, beleidsmogelijkheden beter te benutten of in te spelen op taakverschuivingen.
Bezuinigingen in de jeugdzorg vragen om duidelijke keuzes. Je kunt niet overal tegelijk in investeren, dus: welke vormen van jeugdhulp houd je overeind? Wat verschuif je naar de sociale basis? En waar durf je mee te stoppen? Om die keuzes te durven maken heb je een stevig verhaal richting bestuur, raad, aanbieders en gezinnen nodig. Dat vereist feiten over kosten, volumes en resultaten. En hernieuwd inzicht over wat er in de lokale sociale basis hoort, wat niet-geïndiceerde zorg is en wanneer het om specialistische zorg gaat.
Stuur waar je als gemeente wél invloed op hebt
Gewoon ‘minder zorg inkopen’ werkt niet, omdat je als gemeente niet overal invloed op hebt. Lange wachttijden, jongeren die tussen wal en schip vallen en zwaardere problematiek zullen dan het gevolg zijn. Lange wachttijden zetten jongeren en gezinnen onder grote druk. Vaak neemt de probleemontwikkeling tijdens de wachttijd alleen maar verder toe.
Waar je wel invloed op hebt als gemeente is: sturen op minder zwaardere zorg en meer leunen op de veerkracht van inwoners zelf. Verschillende gemeenten zetten in op een sterke lokale toegang, normalisering en een goede samenwerking in de wijk. Dat helpt om zowel de kosten als het aantal verwijzingen naar duurdere hulp te laten dalen. Bezuinigingen in jeugdzorg hoeven dan niet te betekenen dat kinderen minder hulp krijgen. In de pilot Jeugdhulp Lokaal in Oldambt daalden de kosten voor lichte jeugdhulp bijvoorbeeld met 1,5 miljoen euro. Tegelijkertijd werden gezinnen juist dichterbij en laagdrempeliger geholpen.
Samenwerken in jeugdzorgregio’s en lokale netwerken
Bezuinigingen jeugdzorg kun je niet alleen oplossen. Gemeenten zitten vast aan regionale contracten en afspraken in een jeugdzorgregio. Jeugdzorgbudgetten worden regionaal gedeeld, aanbieders werken in meerdere gemeenten en wachtlijsten lopen over gemeentegrenzen heen. Bovendien laten landelijke analyses zien dat versnippering en ingewikkelde contractrelaties juist bijdragen aan hogere kosten en minder transparantie.
Samenwerking in de regio en met lokale netwerken is daarom cruciaal. Door samen met partners te kijken naar doorstroom, wachttijden, inzet van hoogspecialistische zorg en versterking van de basis kun je gericht afschalen. De Hervormingsagenda Jeugd zet precies hierop in: betere kwaliteit en toegankelijkheid voor een financieel houdbare jeugdzorg.
Hoe Haute Equipe jeugdzorg en financiën samenbrengt
Als gemeente hoef je dit niet alleen te doen. Haute Equipe werkt met meerdere gemeenten in het sociaal domein aan de combinatie van een houdbare begroting en goede jeugdhulp. Onze adviseurs hebben kennis over het sociaal domein in de volle breedte. Zij bieden advies over de vele uitdagingen die de jeugdzorg rijk is, zoals:
- De implementatie van Kind en Gezinsbescherming in regio Holland Rijnland
- Verstevigen van lokale teams en kostenbeheersing jeugdhulp bij Duo+
- Versterken van strategisch partnerschap tussen gemeenten en zorgaanbieders
- De transformatie van jeugdhulp naar een lokale aanpak in gemeente Oldambt
Samen bouwen we aan nieuw jeugdbeleid waarin kinderen de hulp krijgen die nodig is, en waarin jouw gemeente financieel gezond blijft. De kennis van bedrijfsvoering, juridische zaken, sociaal domein en subsidies in onze achterzak maakt onze adviezen domeinoverstijgend. Wil je sparren over de gevolgen van bezuinigingen jeugdzorg voor jouw gemeente? Neem dan contact op met Marga van Hoek – Adviseur Sociaal Domein.
Over Haute Equipe
Haute Equipe adviseert al meer dan 10 jaar de publieke sector. Als adviesbureau nemen we ervaringen uit meer dan 300 gemeenten mee. Samen gaan we voor een integrale samenwerking.
Veelgestelde vragen over bezuinigingen jeugdzorg
1. Hoe stuur je op minder instroom in specialistische jeugdzorg?
Veel kinderen komen nu relatief snel in specialistische trajecten terecht. Dat drijft de kosten op en vergroot de druk op aanbieders.
Als gemeente heb je niet altijd grip op de instroom van specialistische jeugdzorg. Dat maakt het lastig om hier actief op te sturen. Je hebt wel invloed op de instroom van lichte jeugdhulp. Eén van de manieren om instroom te verlagen is het versterken van jeugd- en jongerenwerk. Op die manier voorkom je vroegtijdig dat er lichte, en daardoor duurdere jeugdzorg ingezet wordt.
Het verlagen van de instroom naar lichte jeugdhulp kan je testen in een pilot. Daarin analyseer je in welke gevallen er wordt gekozen voor specialistische jeugdhulp. De uitkomsten van deze analyse zijn een uitstekend middel om het gesprek aan te gaan: ‘Wat maakt dat je nog verwijst naar specialistische hulp?’
Haute Equipe kan samen met jouw gemeente een pilot opzetten om de instroom in specialistische jeugdhulp te verlagen. Samen met lokale professionals buig je langzaam maar zeker om naar het verlenen van jeugdhulp binnen het eigen netwerk.
2. Wat betekenen de landelijke bezuinigingen op jeugdzorg voor onze gemeentebegroting?
De landelijke voorstellen gaan uit van structurele besparingen op het jeugdzorgbudget van honderden miljoenen euro per jaar, bovenop een al bestaand tekort bij gemeenten.
Een deel van de geplande korting is geschrapt of uitgesteld. Ook wordt er in 2026 tijdelijk extra geld vrijgemaakt voor jeugdzorg. Toch blijven er bezuinigingsopdrachten staan en wordt er gerekend op verdere ‘hervormingswinst’. Voor de gemeentelijke begroting betekent dit structureel minder financiële ruimte terwijl de kosten alleen maar stijgen.
Heeft jouw gemeente moeite met het doorvoeren van bezuinigingen in de jeugdzorg? Haute Equipe biedt ondersteuning met een financiële doorrekening van verschillende scenario’s en een advies voor kostenbesparing in de jeugdzorg.
3. Hoe voorkom je dat bezuinigingen leiden tot langere wachttijden?
Het is bekend dat lange wachttijden klachten van jongeren verergeren, de ontwikkeling vertragen en daarmee toekomstkansen belemmeren.
Alleen snijden in aanbod of tarieven vergroot dit risico. Door te sturen op instroom, vroegsignalering, kortdurende interventies en goede uitstroom, kun je behalve wachttijden verkorten ook besparen.
Haute Equipe helpt je om het terugdringen van wachttijden als belangrijke voorwaarde op te nemen in beleidsdoelen, monitoring en contractafspraken met zorgaanbieders.
4. Hoe zorgen we dat de doelen uit de Hervormingsagenda Jeugd worden gehaald en mede daarmee te bezuinigen?
De Hervormingsagenda Jeugd geeft gemeenten richtlijnen voor de inrichting van jeugdzorg moeten. Stevige lokale sociale teams zijn een belangrijk onderdeel daarin. Voor gemeenten is dat een aardige opgave. Daarnaast zijn veel landelijke bezuinigingen veronderstelde opbrengsten van deze hervormingen. Als gemeente moet je die opbrengsten wel eerst weten te realiseren. Toch biedt de Hervormingsagenda ook kansen. De ontwikkeling zou je samen kunnen laten gaan met bezuinigen. Bijvoorbeeld door in te zetten op het versterken van lokale teams en daarmee de instroom op lichte jeugdhulp te verminderen. In de pilot Jeugdhulp Lokaal in Oldambt daalden de kosten voor lichte jeugdhulp bijvoorbeeld met 1,5 miljoen euro. Tegelijkertijd werden gezinnen juist dichterbij en laagdrempeliger geholpen.
Haute Equipe staat gemeenten bij om de uitdagingen die volgen uit de Hervormingsagenda het hoofd te bieden. Bijvoorbeeld met tijdelijke ondersteuning in de vorm van capaciteit. Of advies op strategisch niveau om de vertaling te maken van beleid naar uitvoering. Onze adviseurs denken in de volle breedte mee, dus ook over juridische en financiële gevolgen.
5. Hoe werk je effectief regionaal samen rond bezuinigingen?
Jeugdzorg is regionaal georganiseerd, maar begrotingen zijn lokaal. Dat maakt bezuinigingskeuzes ingewikkeld. Onderzoek wijst erop dat versnipperd opdrachtgeverschap en verschillende contractvormen leiden tot hogere kosten en minder transparantie. Daar komt met de nieuwe Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg per 1 januari 2026 hopelijk verandering in. Die verplicht gemeenten om regionaal meer samen te werken bij de inkoop van specialistische jeugdhulp. Volgens de wet moeten gemeenten binnen hun jeugdregio een regiovisie opstellen.
Inkooptrajecten en aanbestedingen zijn vaak intensief. Het kost veel tijd, zeker bij regionale samenwerkingsverbanden. Het maken van verkeerde keuzes kost veel geld, omdat het om langlopende contracten gaat. Vooraf goed nadenken zorgt ervoor dat gezinnen beter geholpen worden.
Haute Equipe heeft meerdere experts in huis die precies weten waar de valkuilen liggen in het vormgeven van regionale samenwerkingen. Zij brengen knelpunten en kansen in het besluitvormingsproces in kaart. Vervolgens geven ze ook invulling aan het daadwerkelijke inkoopproces. Het schetsen van een aantal scenario’s stelt overheidsinstanties in staat beslissingen te maken over de inkoop van jeugdhulp.
6. Hoe betrek je jongeren en ouders bij keuzes over bezuinigingen?
Volgens de Kinderombudsman ervaren jongeren en ouders vaak weinig invloed op hun jeugdhulp. Juist bij bezuinigingen is het belangrijk om samen te beslissen wat echt belangrijk is.
Met een doordacht participatietraject creëer je draagvlak bij jongeren en gezinnen. De participatiemethodiek van Haute Equipe richt zich op de samenwerking tussen inwoners, gemeenten en partnerorganisaties. We verzamelen verhalen en verwerken dit tot een gezamenlijk ideaalbeeld. Daarop volgt altijd een check op financiële haalbaarheid.
7. Hoe houd je kleine lokale aanbieders overeind bij bezuinigingen jeugdzorg?
Bezuinigingen en schaalvergroting in de markt zorgen ervoor dat grote aanbieders vaak groeien, terwijl kleinere lokale organisaties het lastig hebben.
Lokale aanbieders zijn juist belangrijk voor laagdrempelige hulp en netwerkzorg. Door slimme contractvormen, ruimte voor innovatie en meerjarige afspraken kun je lokale aanbieders beter positioneren.
Haute Equipe heeft meerdere gemeenten geholpen bij het vormgeven van hun inkoopstrategie en contractmanagement die ook ruimte biedt voor lokale aanbieders.
8. Wat kun je doen met data om scherper te sturen op jeugdzorg en bezuinigingen?
Uitgavenonderzoeken en landelijke ramingen laten zien dat jeugdzorg-uitgaven structureel blijven groeien als er niet gericht wordt gestuurd.
Met goede data op instroom, doorstroom, duur, uitval en kosten kun je veel gerichter ingrijpen. Dat vraagt om een duidelijke datastructuur en heldere indicatoren.
Haute Equipe kan ondersteunen bij het optuigen van dashboards en bijbehorende analyses. Ons team van adviseurs hebben kennis over zowel financiering van jeugdhulp en mogelijke kostenbesparingen als over inhoudelijk beleid van jeugdzorg.
9. Hoe kan ik met subsidies de druk op het jeugdzorgbudget verlagen?
Een effectieve subsidieverstrekking in het sociaal domein kan zorgen voor een groter preventief effect. Met als gevolg dat er minder mensen doorstromen naar specialistische jeugdhulp.
Om te zorgen dat een subsidie ook echt de maatschappelijke doelstellingen behaald, volgen de subsidieadviseurs van Haute Equipe het FERM principe. Dat staat voor Functioneel, Effectief, Rechtmatig en Maatschappelijk speelveld. Doordat de aansluiting tussen beleid en uitvoering in het sociale domein regelmatig ontbreekt, is deze manier van werken juist interessant voor gemeenten.