De nieuwe realisatiestimulans biedt gemeenten een voorspelbare, vrij besteedbare financiële impuls om betaalbare woningbouw te versnellen. Elke gestarte bouw van een betaalbare woning levert €7.000 op, waarmee je lokale knelpunten in gebiedsontwikkeling kunt oplossen. De regeling is op 5 november 2025 definitief vastgesteld. Gemeenten ontvangen de bijdrage vanaf 2026 tot en met 2030. Het is belangrijk een goede registratie op te zetten en na te denken over een bestedingsplan.
Wat deze regeling betekent voor gemeenten?
De druk op de volkshuisvesting is groot. Gemeenten moeten jaarlijks meer betaalbare woningen toevoegen, terwijl capaciteit, financiële ruimte en samenwerking met marktpartijen onder spanning staan. De realisatiestimulans helpt juist op die punten. De regeling beloont elke nieuwe betaalbare woning die in de jaren 2025–2029 start met bouwen, zonder ingewikkelde verantwoordingslast
Wat is de realisatiestimulans?
De realisatiestimulans is een specifieke uitkering (SPUK) met lage verantwoordingslast. Met ingang van de accountantscontrole van boekjaar 2025 zit deze in de Single information Single audit (SiSa)-verantwoording onder code J17. Gemeenten ontvangen de bijdrage achteraf, na de jaarlijkse aanvraag.
Volgens de Inleiding van de handreiking stimuleert de realisatiestimulans “de bouw van meer betaalbare woningen door jaarlijks een bijdrage toe te kennen, gebaseerd op het totaal aantal betaalbare woningen dat een gemeente aan de voorraad toevoegt.”
Wanneer telt een woning mee?
Elke nieuwe woning binnen de gemeentegrenzen telt mee. Dus ook het toevoegen van betaalbare flexwoningen, transformatie van kantoorpanden naar woningen en woningen die worden ingezet voor tijdelijke huisvesting. Betaalbare woningen zijn woningen die voldoen aan de volgende voorwaarden:
- Sociale huur en middenhuur.
- Betaalbare koop tot en met €405.000 (in 2025, wordt jaarlijks geïndexeerd).
Belangrijk: er wordt gekeken naar de bruto toevoeging, er wordt niet gecorrigeerd voor sloop. Woningen die eerder al in een rijksbijdrage zijn opgenomen (bijvoorbeeld via de Woningbouwimpuls) tellen niet opnieuw mee. Behalve als het gaat om extra woningen die oorspronkelijk niet zijn meegerekend. De handreiking benadrukt dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor het juist registreren van de start bouw.
Waarvoor mag je de bijdrage inzetten?
De bijdrage is vrij besteedbaar. Tegelijk is de regeling bedoeld voor kosten die gemeenten maken om woningbouw mogelijk te maken. Denk hierbij aan dekking van investeringen in bovenwijkse voorzieningen of het dekken van onrendabele toppen. Daarom is het advies om middelen toe te wijzen en een strategisch bestedingsplan op te stellen, met daarbij passende financiële instrumenten. Deze instrumenten zijn veelal vast te stellen door de gemeenteraad. Of de bijdrage aan uitbreiding van capaciteit of samenwerking in de regio wordt ingezet, is dus geheel aan de gemeente.
Wat vraagt dit van gemeentelijke organisaties?
Een gemeente moet jaarlijks drie stappen goed organiseren:
- Vastleggen hoeveel betaalbare woningen starten met bouwen tussen 2025 en 2029.
- Controleren of er voor deze woningen al een rijksbijdrage is ontvangen.
- De start bouw vastleggen in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Elke nieuwe woning moet een BAG-eenheid zijn met een aanwijzing dat deze betaalbaar is.
- Verantwoorden of aanvragen via de SiSA voor 15 juli na afloop van elk boekjaar.
Versneld bouwen van betaalbare woningbouw
De realisatiestimulans geeft gemeenten precies wat nu nodig is: financiële ruimte om bouwplannen rond te rekenen, voorspelbare inkomsten per gestarte betaalbare woning en minder administratieve lasten dan bij andere specifieke uitkeringen. Gemeenten krijgen €7.000 per woning zonder bestedingsverplichting. Daardoor zijn middelen flexibel inzetbaar voor projecttekorten, bovenwijkse voorzieningen of versterking van capaciteit. Op die manier helpt de regeling om interne processen, samenwerking en gebiedsontwikkeling structureel te versterken. Kortom: de realisatiestimulans is een regeling die versnelling mogelijk maakt en gemeentelijke slagkracht vergroot.
Wil je sparren over wat de realisatiestimulans voor jouw gemeente kan betekenen? Of hoe je een goed bestedingsplan opstelt met bijpassende financiële instrumenten? Neem dan contact met ons op.
