De knip in de omgevingsvergunning

Sinds de komst van de Omgevingswet gelden er twee mogelijke vergunningplichten; een ruimtelijke en een technische. Voorheen toetsten gemeenten op vier onderdelen. Deze zijn nu opgeknipt, waarbij het bouwbesluit is losgekoppeld in een apart vergunningstelsel. Wat betekent deze knip voor de beoordeling van aanvragen? En in welke artikelen vind je als toetser van aanvragen binnen de omgevingsvergunning terug of er sprake is van één van deze vergunningplichten?

Wat is de knip in de omgevingsvergunning?

De inwerkingtreding van de Omgevingswet heeft ervoor gezorgd dat een aanvraag omgevingsvergunning voor bijvoorbeeld het bouwen van een woning op twee hoofdaspecten wordt beoordeeld: het ruimtelijke aspect en het technische aspect. Bij het ruimtelijke aspect wordt getoetst of het bouwplan past binnen het omgevingsplan – voorheen het bestemmingsplan – en de eisen van welstand. De technische toets gaat over eisen van constructieve veiligheid, brandveiligheid etc.

Voor beide aspecten is er mogelijk sprake van een vergunningplicht. Om dit te toetsen kan worden teruggevallen op artikel 5.1 van de Omgevingswet. De uitzonderingen (zoals het bouwen bouwen bij of aan een monument) worden buiten beschouwing gelaten.

Waar vind je het artikel uit de Omgevingswet over de ruimtelijke vergunningsplicht?

Het ruimtelijke aspect is terug te vinden in artikel 5.1 lid 1, aanhef en onder a van de Omgevingswet. Vervolgens zijn de uitzonderingen op de ruimtelijke vergunningplicht verdeeld over diverse regelgeving:

• Artikel 22.36 van de Bruidsschat omgevingsplan: een bouwplan dat voldoet aan dit artikel is helemaal vergunningsvrij voor de ruimtelijke activiteit, dus er vindt ook geen toets aan het omgevingsplan plaats. Hierbij kun je denken aan een bijgebouw dat voldoet aan de gestelde eisen over afstand, oppervlakte en koppeling met een hoofdgebouw. Of aan een erfafscheiding die voldoet aan bepaalde voorwaarden.   
• Artikel 2.29 van het Besluit bouwwerken leefomgeving: als het bouwwerk onder 1 van de opgesomde categorieën valt, is het bouwplan ruimtelijk vergunningsvrij. Tenzij sprake is van een welstandsexces (dit betekent dat het bouwplan in ernstige mate in strijd is met de welstandseisen). Voorbeelden van bouwwerken die onder dit artikel vallen zijn een dakkapel aan de achterkant van de woning, een erfafscheiding, tuinmeubilair, een vlaggenmast etc. In het artikel staan bepaalde voorwaarden waaraan moet worden voldaan, bijvoorbeeld een maximale hoogte;
• Artikel 22.27 van de Bruidsschat omgevingsplan: als het bouwplan onder 1 van de opgesomde categorieën valt, is het bouwplan ruimtelijk vergunningsvrij, als wordt voldaan aan de regels uit het omgevingsplan. Dit geldt bijvoorbeeld voor een bijgebouw dat voldoet aan de voorwaarden uit artikel 22.27, een zwembad zonder overkapping bij een woning, etc. Een toets aan de regels van het omgevingsplan is dus wel nodig. Als het bouwplan voldoet aan het omgevingsplan, is het bouwplan ruimtelijk vergunningsvrij. Zo niet, dan is er een ruimtelijke vergunning nodig om af te wijken van de regels van het omgevingsplan;

Waar vind je het artikel uit de Omgevingswet over de technische vergunningsplicht?

Het technische aspect is terug te vinden in artikel 5.1 lid 2, aanhef en onder a van de Omgevingswet. Onderstaand is een handig schema te vinden om te beoordelen of er een technische vergunningplicht geldt, een meldingsplicht, of dat het bouwplan technisch vergunningsvrij is.

Bron: Informatiepunt Leefomgeving.

Toelichting schema

1. Voldoet het bouwplan aan minimaal 1 van de criteria die zijn opgesomd in artikel 2.25 (bouwwerk met een dak) of 2.26 (bouwwerk zonder een dak) van het Besluit bouwwerken leefomgeving? Als het antwoord ‘nee’ is en er dus niet wordt voldaan aan 1 van de opgesomde criteria, dan is er geen (technische) omgevingsvergunning en ook geen melding nodig. Als wel wordt voldaan aan minimaal 1 criterium, dan gaan we verder naar stap 2.

 2. Valt de activiteit onder de uitzondering van artikel 2.27, lid 1 onder b of artikel 2.27, lid 2 van het Besluit bouwwerken leefomgeving? Als het antwoord ‘ja’ is, is er geen (technische) omgevingsvergunning of melding nodig voor de bouwactiviteit. Als de activiteit niet onder 1 van deze uitzonderingen valt, gaan we naar stap 3.

3. Valt de activiteit onder gevolgklasse 1 van artikel 2.17 Bbl? Zo ja, dan geldt een meldingsplicht voor de bouwactiviteit en is de Wet kwaliteitsborging van toepassing. Dit betekent dat de technische toets niet door de gemeente wordt gedaan, maar dat de aanvrager van de vergunning een private kwaliteitsborger moet inschakelen die de technische aspecten beoordeelt. Op diverse momenten moeten er meldingen worden gedaan aan het bevoegd gezag (meestal de gemeente), zodat de gemeente op vaste momenten mee wordt genomen in de toets en de uitkomsten daarvan. Nieuwbouw van een woning valt hier bijvoorbeeld onder. Zo nee, dan geldt er een technische vergunningplicht en wordt de technische toets door de gemeente gedaan.

Aandachtspunten nieuwbouw onder Wet kwaliteitsborging

Voorlopig valt alleen nieuwbouw binnen gevolgklasse 1 onder de Wet kwaliteitsborging. De bedoeling is om de reikwijdte van de Wet kwaliteitsborging uit te breiden in de toekomst, zodat ook verbouw eronder valt en meer gevolgklassen eronder gaan vallen. De gevolgklasse wordt bepaald door de ernst van de gevolgen als het misgaat, bijvoorbeeld als het gebouw instort omdat de constructie niet op orde is.

Advies nodig rondom de Omgevingswet?

Zoek je een adviseur die meedenkt over vragen die binnen jouw gemeente spelen op het gebied van het omgevingsrecht? Neem dan vrijblijvend contact op met Adviseur Omgevingsrecht Freyja.