Energietransitie: de regierol van jouw gemeente
Energietransitie: de regierol van jouw gemeente
De energietransitie is momenteel één van de grootste opgaven voor gemeenten, waarbij betaalbaarheid en uitvoerbaarheid stevige uitdagingen creëren. De financiering, maar ook hoe je bewoners, bedrijven en verhuurders goed betrekt, is een belangrijk vraagstuk. En tenslotte, hoe organiseer je dat, en hoe hou je overzicht en grip? De regierol is een mooie rol waar gemeenten zich mee kunnen onderscheiden en toekomst kunnen schrijven. Maar de rol vraagt ook veel van gemeenten. Een overzicht van de belangrijkste deelopgaven.
Ambities vertalen in uitvoering
Hoe kom je als gemeente straks van de RES naar concrete uitvoeringsprogramma’s? Hoe kom je van je Transitievisie Warmte naar een gedragen Wijkuitvoeringsplan? Hoe ondersteun je je inwoners in hun rol in de transitie? Het vertalen van je ambities naar een uitvoeringsprogramma brengt veel vraagstukken met zich mee, waar niet iedere gemeente capaciteit voor heeft:
- financiering van programma (via leningen en subsidies)
- participatie en communicatie
- ondersteuning van maatschappelijke partners
- juridische verankering
Financiering
Vanuit rijk en provincies komen verschillende geldstromen beschikbaar voor de energietransitie. Daarnaast zullen ook woningeigenaren, bedrijven en verhuurders moeten investeren. Een groot deel van die investeringen wordt uiteindelijk terugverdiend maar het totale bedrag moet wel eerst in een korte periode op tafel komen. De energietransitie vraagt om nieuwe oplossingen voor nieuwe problemen. Oplossingen waar je als gemeente misschien nog nooit mee te maken hebt gehad: wat kost de energietransitie eigenlijk? Kan een gemeentelijk energiebedrijf helpen? En hoe ga je om met nieuwe subsidiestromen?
Participatie en communicatie
De energietransitie kan alleen slagen als iedereen meedoet. De eerste projecten rond aardgasvrije wijken maken duidelijk dat participatie een belangrijke succesfactor is, maar daardoor zonder de juiste aandacht ook een risicofactor. De energietransitie is niet enkel een ruimtelijke opgave, het gaat juist om inwoners, maatschappelijke partners en lokale ondernemers. Weten wat er speelt onder deze groepen, ze betrekken en draagvlak creëren maakt het verschil in je aanpak.
Steunen van maatschappelijke partners
Gemeenten willen bewoners, lokale ondernemers en maatschappelijke partners helpen bij de energietransitie en zetten daarvoor eigen middelen in. Subsidie is dan een zinvol instrument, maar geen enkele gemeente heeft onbeperkte middelen. Hoe kies je waar je op inzet? Kies je een subsidie, of toch voor een revolverend fonds? Of stimuleer je liever een oplossing vanuit de markt?
Juridisch verankeren
De energietransitie is voor een groot deel nog onontgonnen gebied. Je zoekt daarbij de juridische ruimte, maar ook juridische zekerheid. We zien nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan, regionaal tussen gemeenten, maar ook lokaal tussen gemeenten en marktpartijen, semioverheid en zelfs bewoners. Gemeenten financieren projecten binnen de Wet Markt en Overheid, maar kunnen ook kiezen voor een rol als marktpartij. Staatssteun ligt op de loer, maar ook de governance in een regionale samenwerking moet op orde zijn.
Kan jouw gemeente dit aan?
Vooral kleine en middelgrote gemeenten merken dat er veel op ze afkomt. De RES, de Transitievisie Warmte, burgerinitiatieven en zonnecoöperaties, om er een paar te noemen. Dat kost capaciteit, maar vraagt ook om nieuwe kennis en inzichten. Dat is niet alleen kennis op het gebied van duurzaamheid, er komt veel meer om de hoek kijken. Het inrichten van een uitvoeringsstructuur, aanvragen van subsidies, opzetten van een revolverend fonds, het centraal stellen van bewoners en stakeholders in je aanpak. En natuurlijk juridische knowhow voor de verankering van je nieuwe oplossingen.
Wil je meer weten over onze expertise rondom energietransitie? Bekijk dan onze themapagina over dit onderwerp via deze link.
Terug naar overzicht
